Kajetan Sosnowski

ur. 1913, Wilno

Kajetan  Sosnowski

Biografia

Kajetan Sosnowski urodził się w 1913 roku w Wilnie. Lata nauki szkolnej spędził w Chełmie. Od 1934 do 1939 roku studiował na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Tadeusza Pruszkowskiego i Wojciecha Jastrzębowskiego. W okresie okupacji przebywał w Siedlcach, w których po wojnie założył szkołę plastyczną. Następnie związany był z Łodzią, gdzie aktywnie angażował się w życie społeczne i kulturalne, organizując placówki artystyczne oraz łódzki oddział ZPAP. W 1947 roku rozpoczął, jako kierownik artystyczny, współpracę z tygodnikiem Kuźnica, z którego redakcją w roku 1949 przeniósł się do Warszawy.
W tym okresie zajmował się ilustracją, malarstwem oraz grafiką artystyczną. W Warszawie nawiązał kontakty ze środowiskiem artystów plastyków i pisarzy, które z czasem zaowocowały powstaniem w 1955 roku Grupy 55, którą założył wspólnie z Marianem Boguszem, Zbigniewem Dłubakiem, Andrzejem Zaborowskim i Andrzejem Szlagierem. Artysta uczestniczył we wszystkich wystawach Grupy 55, jak również w działalności powołanej przez nią legendarnej Galerii Krzywe Koło.
W styczniu 1969 roku otrzymał prestiżową nagrodę Krytyki im. Cypriana Kamila Norwida. Wraz z Marianem Boguszem brał czynny udział w formułowaniu się programu Galerii El w Elblągu oraz organizacji tamtejszego Biennale Form Przestrzennych.
W 1972 roku założył w Chełmie Galerię 72. Najbardziej rozpoznawalne dla twórczości Sosnowskiego dzieła powstawały od drugiej połowy lat 50. W tym czasie realizował on cykl obrazów metaforycznych Pamiętnik liryczny. W kolejnych okresach artysta stopniowo rezygnował z malarskich środków wyrazu, co doprowadziło do powstania bezprzedmiotowego cyklu Obrazów białych. W roku 1961 Sosnowski namalował pierwsze Obrazy puste, które były wynikiem jego rozważań dotyczących natury i zjawiska światła. Te prawie monochromatyczne obrazy powstawały bez użycia pędzla, a farba była rozprowadzana palcami bezpośrednio na powierzchni płótna. Kolejnym etapem poszukiwań artysty był rozpoczęty w 1965 roku cykl Poliptyków, w którym poruszał problematykę związaną z właściwościami barw. Zainteresowania artysty naukami ścisłymi miały wpływ na powstanie kolejnych cykli, a zwłaszcza tworzonych od 1972 obrazów chemicznych (Metalepseis), prezentujących zjawiska ze świata – jak mówił sam artysta – „awizualnego”. W dziełach tych zmiany fizyczno–chemiczne, które dzięki użytym substancjom zachodziły na powierzchni płótna, nieuchronnie pociągały za sobą zmiany optyczne.
W 1975 roku Kajetan Sosnowski rozpoczął nowy cykl – Katalipomeny. Były to obrazy konstruowane z pozszywanych fragmentów surowego, lnianego płótna. W wywiadzie z Z. Taranienką przeprowadzonym dla magazynu Sztuka (1979, nr 5) artysta wypowiadał się na ich temat następująco: „Katalipomeny stały się hołdem dla doskonałości NATURY – ku uwadze i refleksji widza”.
Od 1978 roku powstawały pierwsze Układy równowartościowe realizowane w obrazach szytych jednobarwnych oraz reliefach wycinanych w drewnie. Dwa lata później artysta rozpoczął kolejny cykl obrazów szytych zatytułowany Interwencje, gdzie prace były zszywane bez ich uprzedniego cięcia.
W kolejnych latach Sosnowski konsekwentnie pracował nad rozpoczętymi cyklami, coraz częściej łącząc zasady i techniki dwóch lub nawet trzech cykli w poszczególnych dziełach.
Kajetan Sosnowski zmarł 6 listopada 1987 roku w Warszawie. Podsumowaniem dorobku artysty jest książka Bożeny Kowalskiej pt. Kajetan Sosnowski - malarz niewidzialnych światów, która towarzyszyła wystawie jego prac zorganizowanej w 1998 roku przez warszawską Zachętę.

Wystawy

Wystawy indywidualne:...

1956 Pamiętnik liryczny, Galeria Krzywe Koło, Warszawa
1958 Epitafia, Pejzaże myśli wieczornych, Galeria Krzywe Koło, Warszawa
1959 Obrazy białe, Galeria Krzywe Koło, Warszawa
1962 Portrety biblijne, Erotyki, Chełm
1962 wystawa indywidualna, Galeria El, Elbląg
1965 Obrazy puste, Galeria Krzywe Koło, Warszawa
1967 wystawa indywidualna, Chełm
1968 Poliptyki, Galeria od Nowa, Poznań
1968 Poliptyki, Galeria Współczesna Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki, Teatr Wielki, Warszawa
1969 Poliptyki, Kompozycje dwustronne z oknami, Dania
1970 wystawa indywidualna, Galeria Mona Lisa, Wrocław
1970 wystawa retrospektywna, Poliptyki, Kompozycje dwustronne z oknami, Struktury asymetryczne, Muzeum Sztuki Aktualnej, Wrocław
1972 wystawa indywidualna, BWA, Lublin
1973 wystawa indywidualna, Galeria 72,Chełm
1973 wystawa indywidualna, Metalepseis, Galeria LP 220, Turyn
1974 wystawa indywidualna, Salon Sztuki Współczesnej, Łódź
1976 Katalipomena, Galeria Współczesna, Warszawa
1979 wystawa indywidualna, Obrazy szyte, Reliefy, Galeria Zapiecek, Warszawa
1981 Interwencje, Galeria MDM, Warszawa
1983 wystawa indywidualna, Kunststation (Gleria Bluma-Kwiatkowskiego), Kleinsassen
1983 Układy równowartościowe, Galeria Zapiecek w Warszawie
1983 akcja Pielgrzymka artystyczna (8 barwnych obrazów szytych), Galeria Ślad II (mieszkanie Janusza Zagrodzkiego), Łódź
1984 Układy równowartościowe, Galeria Krzysztofory, Kraków
1984 Pamięci Mondriana, Galeria Remont, Warszawa
1985 Układy równowartościowe, BWA, Lublin
1986 Układy równowartościowe, Galeria Studio, Warszawa
1986 Układy równowartościowe, siedziba attaché kulturalnego Republiki Federalnej Niemiec, Warszawa
1986 Katalipomena 2, Galeria Remont, Warszawa
1988 pośmiertna wystawa retrospektywna zorganizowana przez Jürgena Bluma-Kwiatkowskiego, Galeria New Space, Langen Bieber
1989 wystawa retrospektywna, Galeria Studio, Warszawa
1990 wystawa retrospektywna, Muzeum Okręgowe, Chełm
1992 Równoznaczność, Galeria Grodzka, Lublin
1998 Kajetan Sosnowski 1913-1987, Zachęta, Warszawa
1998 Kajetan Sosnowski 1913-1987, Galeria Sztuki Współczesnej BWA, Katowice
2002 pokaz dzieł, Galeria Stefana Szydłowskiego, Warszawa
2007 Kajetan Sosnowski - wystawa wspomnieniowa, Program Gallery, Warszawa
2013 Kajetan Sosnowski (1913-1987). W poszukiwaniu prawdy. Wystawa malarstwa w setną rocznicę urodzin artysty, Muzeum Miasta Łodzi, Łódź
2013 Kajetan Sosnowski (1913–1987). W setną rocznicę urodzin, Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie, Galeria 72, Chełm
2015 Inauguracja Galerii Beta 16. Wystawa prac Kajetana Sosnowskiego, Galeria Beta16, Warszawa
2017 Kajetan Sosnowski. Obrazy szyte, Galeria Spa Spot, Nałęczów
2019 Kajetan Sosnowski (1913 - 1987), Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra
2020 Kajetan Sosnowski. Metalepseis, Galeria Beta16, Warszawa

Wystawy zbiorowe:
1956 Grupa 55, Galeria Krzywe Koło, Warszawa
1957 II Wystawa Sztuki Nowoczesnej, Zachęta, Warszawa
1958 Polnische Künstler von der Modernen Galerie und Kulturhaus Warschau, Wuppertalu (Niemcy)
1959 III Wystawa Sztuki Nowoczesnej, Zachęta, Warszawa
1962 Zbiory Galerii (polska sztuka nowoczesna 1957-1961), Galeria Krzywe Koło, Warszawa
1963 Konfrontacje, Galeria Krzywe Koło, Warszawa
1963 I Parada Sztuki Współczesnej, Galeria El, Elbląg
1965 wystawa plastyki i sympozjum Złotego Grona, Zielona Góra
1965 I Biennale Form Przestrzennych, Elbląg
1965 IV Konfrontacje, Galeria El, Elbląg
1966 V Konfrontacje, Słupsk
1967 Przestrzeń – Ruch - Światło, Muzeum Sztuki Aktualnej, Wrocław
1968 wystawa poplenerowa, Łagów 68, BWA, Zielona Góra
1969 wystawa poplenerowa, Osieki 69, BWA, Koszalin
1969 IV Wystawa i Sympozjum Złotego Grona, Krytycy prezentują artystów, Zielona Góra
1969 Spotkania Krakowskie, Pałac Sztuki, Kraków
1969 wystawa sztuki polskiej (Siedmiu artystów z różnych krajów), Kopenhaga
1970 Sympozjum Plastyczne, Wrocław 70, Wrocław
1970 5 Salon Marcowy 70 – malarstwo geometryczne, Galeria BWA i Galeria Pegaz, Zakopane
1971 Kajetan Sosnowski, Roman Opałka, Jerzy Rosołowicz, Galeria LP220, Turyn
1973 Moderne polsk Kunst, Kopenhaga
1973 Moderne polsk Kunst, Nordjyllands Kunstmuseum, Aalborg
1974 Sympozjum, Fakty 74 Wrocław, Wrocław
1975 Krytycy sztuki proponują. Trzydzieści dzieł na 30-lecie, Zachęta, Warszawa
1975 Aspekty sztuki nowoczesnej, Galeria Współczesna, Warszawa
1975 VII Sympozjum i Wystawa Złotego Grona, Przestrzeń człowieka, Zielona Góra
1975 Kunstmesse, Kolonia
1976 9 Polskich Artystów, Galeria R. J. Ricard, Norymberga
1976 Targi Sztuki Art 76, Bazylea
1976 Sztuka i nauka – Struktury, Dom Artysty-Plastyka, Warszawa
1977 Laureaci Nagrody Krytyki im. C. K. Norwida, Dom Artysty-Plastyka, Warszawa 1978 wystawa poplenerowa, Galerii 72, Chełm
1979 wystawa zorganizowana w 100-lecie urodzin Alberta Einsteina, Muzeum Techniki, Pałac Kultury i Nauki, Warszawa
1980 wystawa malarstwa polskiego, Galeria Depolma, Düsseldorf
1980 35 lat malarstwa polskiego, Muzeum Narodowe, Poznań
1980 Tendencje konstruktywistyczne, Dom Artysty Plastyka, Warszawa
1980 Galeria Andrzeja Ekwińskiego, Nörrköping, Szwecja
1984 Język geometrii, Zachęta, Warszawa
1984 Małe jest piękne, pokaz zorganizowany przez Ryszarda Winiarskiego, Galeria Zapiecek, Warszawa
1984 Między konstrukcją a strukturą, wystawa zorganizowana przez Janusza Zagrodzkiego w ramach imprezy Nurt intelektualny w sztuce polskiej po II wojnie światowej, BWA, Lublin
1985 wystawa warszawskiego środowiska plastycznego, Zachęta, Warszawa
1985 Międzynarodowe Targi Sztuki, Interart 86, Poznań
1985 III Plener dla artystów posługujących się językiem geometrii Geometria i wyraz, Okuninka
1986 poplenerowa wystawa Geometria i wyraz, Galerii 72, Chełm
1986 Międzynarodowe Targi Sztuki Interart, Poznań
1986 międzynarodowa wystawa, The Corner, Galeria Hoffmann, Friedberg
1987 wystawa zbiorowa, Freirau – vier Generationen konstruktivistischer Strömungen in der polnischen Kunst, Kunstation, Kleinsassen
1988 międzynarodowa wystawa sztuki nurtu konstruktywistycznego, Null-Dimension, Galeria New Space, Langen Bieber, Niemcy
1988 Geometria i metafora, Galeria Budapest, Budapeszt
1997 Pokolenia, Zachęta, Warszawa
1998 Konstruktive Kunst in Polen aus dem Museum von Chelm, Galeria Schwarzes Kloster, Freiburg
1998 Niekończąca się linia, Fundacja Gerarda na Rzecz Sztuki Współczesnej, Ṡwierardów-Zdrój
1999 Konstruktive Kunst in Polen aus dem Museum von Chelm, Tiroler Kunstpavilon, Innsbruck
2000 Konkret östliches Mitteleuropa, Residenzschloss, Drezno
2000 Abstrakcja-Abstrakcja. Sztuka polska w drugiej połowie XX w., Galeria r, Poznań
2002 Artyści Galerii 72, wystawa przygotowana z okazji jubileuszu 30-lecia Galerii 72, Muzeum Ziemi Chełmskiej, Chełm
2005 Sztuka lat 50-tych w 50 rocznicę Arsenału, Królikarnia, Warszawa
2005 Ci którzy odeszli – Artyści Galerii 72, Muzeum Chełmskie, Galeria 72, Chełm
2005 Motiva, Austria Center Vienna, Wiedeń
2005 Znane i nieznane obrazy artystów chełmskich XX wieku, Muzeum Chełmskie, Chełm
2006 W Polsce, czyli gdzie?, Zamek Ujazdowski, Warszawa
2007 Obrazy Sosnowskiego pokazane są w ramach Galerii Sztuki XX wieku 1945-1955 ze zbiorów Muzeum Narodowego, Warszawa
2007 Asteizm w Polsce – dowcip i władza sądzenia, Zamek Ujazdowski, Warszawa
2008 Zapisy przemian – abstrakcje. Sztuka polska po 1945 r., Zachęta, Warszawa
2008 Sztuka geometrycznej harmonii, BWA, Lublin
2009 Nabytki 2007–2009. Galeria 72, kolekcja sztuki współczesnej Muzeum Ziemi Chełmskiej, Muzeum Ziemi Chełmskiej, Galeria 72, Chełm
2009 Kolekcja zdarzeń, Atlas Sztuki, Łódź
2010 Mistrzowie Galerii 72, pokaz przygotowany w ramach wystawy „Skarby przeszłości" zorganizowanej z okazji jubileuszu 90-lecia Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie, Galeria 72, Chełm
2010 W stulecie abstrakcji, Muzeum Narodowe, Gdańsk
2010 Kolekcja dzieł sztuki Bożeny Kowalskiej, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia, Warszawa
2011 Malarstwo monochromatyczne z kolekcji Galerii 72, Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie, Galeria 72, Chełm
2012 W labiryncie sztuki, Galeria Labirynt, Lublin
2012 Sztuka lat 50. i 60. XX wieku z kolekcji Galerii 72, Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie, Galeria 72, Chełm
2012 Black White and Grey z kolekcji Galerii 72, Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie, Galeria 72, Chełm
2013 Geometria i metafora z kolekcji Galerii 72, wystawa przygotowana z okazji jubileuszu 40-lecia Galerii 72, Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej
2016 Sztuka lat 70. XX wieku ze zbiorów Galerii 72, Muzeum Ziemi Chełmskiej, Galeria 72, Chełm
2017 Sztuka lat 80. XX wieku z kolekcji Galerii 72, Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, zbiorów rodzinnych oraz pracowni artystów, Muzeum Ziemi Chełmskiej, Galeria 72, Chełm
2018 Cienie reliefów, Desa Unicum, Warszawa
2020 Odmienne postawy – cztery przestrzenie. Mistrzowie współczesności z kolekcji Galerii 72, Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie, Galeria 72, Chełm
2020 Michał Budny, Kajetan Sosnowski. Uklad równowartościowy, Galeria Raster, Warszawa
2021 Konfrontacje i Argumenty. Sztuka nowoczesna według założeń Galerii Krzywe Koło, Fundacja Stefana Gierowskiego, Warszawa
2021/2022 Kolekcja Dostępna - wystawa, Galeria Labirynt, Lublin

Bibliografia

Kajetan Sosnowski. Wystawa prac malarskich, Galeria El, Elbląg 1962 (wstęp Kajetana Sosnowskiego)
Kajetan Sosnowski, Galeria Współczesna, Klub MPiK „RUCH", Warszawa 1968 (wstęp Janusza Boguckiego).
Kajetan Sosnowski, Galeria odNowa, Poznań 1968 (wstęp Kajetana Sosnowskiego)...
Bożena Kowalska, Malarstwo i optyka, Polityka, nr 37, 14.IX.1968.
Kajetan Sosnowski, Muzeum m. Wrocławia, Oddział Muzeum Sztuki Aktualnej, Wrocław 1970 (Artykuły: Bożena Kowalska, Mariusz Hermansdorfer, Julisz Starzyński, Michel Seuphor).
Kajetan Sosnowski. Malarstwo, ZPAP, Biuro Wystaw Artystycznych, Łódź, 1974. Wystawa zorganizowana w ramach odbywającego się w Łodzi w 1974 roku cyklu wystaw prezentujących tendencje wizualne i konstruktywistyczne w polskiej sztuce współczesnej.
Bożena Kowalska, Twórcy - Postawy, Artyści mojej Galerii, Kraków, 1981.
Kajetan Sosnowski. Prace z cyklu Interwencje, Galeria MDM, Warszawa 1981 (wstęp Macieja Gutowskiego).
Kajetan Sosnowski. Malarstwo, Galeria Zapiecek, Warszawa 1983 (wstęp Bożeny Kowalskiej o obrazach szytych).
Bożena Kowalska, Polska awangarda malarska 1945 - 1980. Szanse i mity, Warszawa, 1988.
Kajetan Sosnowski 1913-1987, Galeria Studio, Warszawa 1990 / Galeria 72, Chełm 1990 (wstęp Bożeny Kowalskiej).
Bożena Kowalska, Kajetan Sosnowski (1913 - 1987), Malarz niewidzialnych światów, wystawa retrospektywna, Zachęta Państwowa Galeria Sztuki, Warszawa, 1998.
Bożena Kowalska, Kajetan Sosnowski. W poszukiwaniu prawdy, Muzeum Miasta Łodzi, Łódź, 2013.

Prace archiwalne